" गुरु आणि सद्गुरू ह्यात फरक आहे?

    " गुरु आणि सद्गुरू ह्यात फरक आहे?

" जमीन - अस्मानाइतका. गावोगावी मठ बांधून राहतात ते गुरु. गुरु होणं हा सध्या धंदा झालाय. सद्गुरू एखादाच " ' मला फरक सांगाल? ''

 'अवश्य ' 

" एक वर्ग आहे पंडित - पुरोहितांचा. चर्च, मशिदी, देवळ, गुरुद्वारा ही त्यांची स्थाने. भक्तांना गुन्हेगार आणि पपी ठरवल्या शिवाय ह्यांची आरत्यांची दुकानें चालत नाहीत. त्याच्या वरची पायरी " गुरु  " म्हणविणाऱ्यांची. " माझ्यावर सगळं सोपवा आणि तुम्ही निर्धास्त व्हा " असा या लोकांचा नारा असतो. त्यामुळे समाज पांगळा होतो. समाजानेच निवडून दिलेले राज्यकर्ते समाजाइतकेच अस्थिर असतात. कडक पोलीस बंदोबस्तात तेही देवळाच्या वाऱ्या करतात. वर्तमानपत्रात फोटो येतात. समाजाला ह्या तऱ्हेने परंस्वाधीन केल्याशिवाय अशा लोकांचं गुरुपद टिकत नाही. 

          सद्गुरूंची बाब याउलट. सद्गुरूंकडे कुणी गेलं तर, आतापर्यंत त्या माणसाने काय काय पापं केली याच्याशी त्याला कर्तव्य नसत. जे हातून घडलं त्यात समोरच्या माणसाला बदल हवा आहे, हे जाणून तो त्याच्या भूतकाळात डोकावत नाही. आपल्या हातातला दिवा घेऊन सद्गुरू शरण आलेल्या माणसाबरोबर काही काळ वाटचाल करतो. नंतर स्वतःचा प्रकाश स्वतः निर्माण कर, असं सांगून त्याच्या हातात दिवा देऊन तो निघून जातो.   

वपूर्झा / 176 /Surendra /01122024

" छोट्या प्रश्नांची सामना करचत आपलं आयुष्य संपत. ."

 " छोट्या प्रश्नांची सामना करचत आपलं आयुष्य संपत. ." 

                           000o000

       संबंध आयुष्यभर आपण अशाच निरगाठी-सुरगाठी मारत असतो. ह्याच एकच कारण, आपल्या सर्वांच्यात अर्जुनाचा वावर सातत्याने होत असतो. नोकरीं करणाऱ्या माणसाच्या बाबतीत साधे साधे निर्णय घेतांना अर्जुनापेक्षा वेगळं काय घडतं? प्रमोशन हवं असत, पण बदली नको असते. लिव्ह ट्रॅव्हल अलाऊन्स घेऊन खरोखरचं पर्यटनाला जावं, कीं घरातच एखादी वस्तू खरेदी करावी? धाकदपटशा दाखवून मुलांना शिस्त लावावी कीं गोडीगूलाबीने? तीच गोष्ट, नवऱ्याची सिगारेट सुटायला हवी असेल, तर असहकार पुकारावा, अबोला धरावा, का प्रेमाने जिंकावं? यासारखे कुठलेच प्रश्न असं कीं तसं, याशिवाय सुटत नाहीत. मुलांना धाक हवा. पण त्याने दहशत घेऊन लांब जाऊ नये, नवरा चांगला आहे,पण त्याच व्यसन नकोय. अशा छोट्या छोट्या प्रश्नांची सामना करचत आपलं आयुष्य संपत.

वपूर्झा /177 /Surendra /29112024

"सर्वेपि सुखीन:संतु ".

"सर्वेपि सुखीन:संतु ".    

                           000o000

             आपल्या समोर छोटी छोटी संकट येतात. कुणाचा ना कुणाचा आधार मिळतो. आपण सावरतो. आपण सावरलो तरी मनावर उमटायचे ते चरे कायम राहतात. केव्हातरी सहनशक्तीच्या शेवटच्या टोकावर पोचण्याची वेळ येतेच. स्फोट झाल्या नंतर समाज फक्त आश्चर्य व्यक्त करतो कीं, " अरे, अमका तमका प्राणी असा कोसळेल असं वाटत नव्हतं,   पंचवीस -पंचवीस  वर्ष संसार केल्यावर कुणी घटस्फोट घेतला कीं नव्वद टक्के माणसं म्हणतात, " ह्या वयात? घटस्फोट? मग पंचवीस वर्ष काय केल? पंचवीस वर्ष जास्तीत जास्त सहन केल. आंतरपाट दूर होताक्षणी अनेकांचा प्रवास धटस्फोटच्याच दिशेने सुरु होतो. पिंचवीस वर्ष संसार केलाच नाही, फक्त सहन केल. ह्यातूनच अनेकजण दैववादी होतात. पत्रिका, कुंडल्या घेऊन सर्वत्र फिरतात. कुणाला'मंगळ' कुणाचा ' वक्री राहू ' अस काहींना काही ऐकतात. जप करतात. नवस बोलतात. ही अशी सगळ्यांची केविलवाणी धडपड पाहून सगळ्याच माणसांबद्दल अपार कळवळा येतो आणि प्रचिती नसतांनाही म्हणावंसं वाटतं, "सर्वेपि सुखीन:संतु ".

वपूर्झा / 179  /Surendra /28112024

" संसारात तुझा जोडीदार कसा असेल, त्याची तुला साथ मिळेल कीं नाही? ."

"    संसारात तुझा जोडीदार कसा असेल, त्याची तुला साथ मिळेल कीं नाही?    ." 

                           000o000

          "कोमलतेत ताकद असते " ती ही अशी. पावसाचं पाणी तर आकाशातून पडत. माती वाहून जाते, नंद्याना पूर येतात. भलेभले खडक झिजतात. पाणी वाहतच राहतं. फुलही पाण्यासारखीच कोमल असतात. एक दगड भिरकावला तर दहा -बारा फुल खाली पडतात. ज्या दगडामुळे फुल वेचायला मिळाली तो दगड कोणी घरी आणत नाही. आपण फुलंच आणतो. ती कोमेजतात. पण एवढ्याशा आयुष्यात तुम्हाला सुगंधच देतात. फुलांचं आयुष्यच अल्प. पाण्यामध्ये सामर्थ्य कुठून येत, ह्याचा विचार केल्यास कळेल कीं त्यामागे सातत्य असत. प्रवाहात एखादा खडक आला तर पाणी त्याच्याशी झुंज देत बसत नाही, थांबत नाही, स्वतःची वाट शोधून बाजूने निधून जात. ह्या वाहण्यात सातत्य असल्यामुळेच खडक हळूहळू लहान होत जातो आणि प्रवाह रुंदावत जातो. सातत्य म्हणजे काळ. काळचं सामर्थ्य मोजता येणार नाही. अशा जबरदस्त शक्तीची साथ एवढ्याशा दिसणाऱ्या जलधारेच्या पाठीशी असते. तुझ्या संसारात तुझा जोडीदार कसा असेल, त्याची तुला साथ मिळेल कीं नाही, दोघांच्या संवेदना एकरूप होतील कीं भिन्न असतील ते सांगता येणं अशक्य आहे. लग्नाची आमंत्रणपत्रिका म्हणजे संपूर्ण संसाराच चित्र नव्हे. मंगलपत्रिकेतले शब्द वर्षानुवर्षे तसेच राहतात. त्यांचा दगड होतो. संसारातील शब्द रोज बदलत जातात. कोणतेही शब्द ऐकावे लागले तरी जर त्या स्त्रीजवळ त्या शब्दांच रूपांतर गीतात करायच सामर्थ असेल, तर तिला मी जलधाराच म्हणेन. साथीदाराला सुधारण्याच्या खटाटोपात पडू नकोस. त्याच्या दृष्टिकोनातून त्याच वागण योग्यच असत. तिथे डोके आपटत बसण्यापेक्षा त्याला वळसा देऊन पुढे जाण चांगलं. जलधारा हो. वाहत राहा.

वपूर्झा /181-182/Surendra /26112024

" योग्य वेळेची वाट पहा " असं म्हणणं काय किंवा पेशन्टला डॉक्टरांनी " वेट अँड वॉच " म्हणणं काय, सारखाच! ."

"  योग्य वेळेची वाट पहा " असं म्हणणं काय किंवा पेशन्टला डॉक्टरांनी " वेट अँड वॉच " म्हणणं काय, सारखाच!       ." 

                           000o000

          काहींना काही अपेक्षा बाळगून जी माणसं गुरु शोधतात, त्या सगळ्यांना "निरपेक्षेत आनंद आहे " हा सल्ला कसा मानवेल? साध्या नोकरीतही, शुद्ध व्यावहारिक पातळीवर, आपल्या जवळ पात्रता आहे अशा माणसांना प्रमोशनच हवं असत. ती निव्वळ व्याहारिक गरज नसते. आपल्या शिक्षणाच यथायोग्य मूल्यमापन व्हावं आणि त्या शिक्षणाचा गौरव व्हावा ही रास्त मागणी असते. नोकरीतल्या प्रथेप्रमाणे " सिनियरिटी " साठी थांबायची पाळी आली म्हणजे, एक्सप्रेस गाड्यांनी यार्डात पडून राहायचं आणि मालगाडयांनी पूढे जायचं, हे शल्य सोसत नाही. काही काही डब्यातून तर मालही नसतो, तरी ते खडखडत पुढे जातात आणि लायक माणसांना रखडवतात. रिकामा डबा आपल्या हिमतीवर कुठलाच प्रवास करू शकत नाही. हे डबे कुणाच्या ना कुणाच्या कृपेवरच पुढे होतात. लायकमाणसाने कितीही दरवाजे ठोठावले तरीही आतली कडी निघतं नाही. बंद दरवाज्यांची एकजूट झटकन होते. कारण त्या दरवाज्यांच्या पल्याड भ्याड माणसांची धरं असतात. उघडा दरवाजा सगळ्यांचच स्वागत करतो. नोकरीं करणाऱ्या माणसाचं सत्तर टक्के आयुष्य उघड्या दरवाज्याच्या शोधामध्ये जात. बंद दरवाज्यांना दार ठोठावणाऱ्याची लायकी किंवा योग्यता कशी कळणार? अशा माणसांना ज्याप्रमाणे वरिष्ठ अधिकाऱ्यांनी " माझं लक्ष आहे. योग्य वेळेची वाट पहा " असं म्हणणं काय किंवा पेशन्टला डॉक्टरांनी " वेट अँड वॉच " म्हणणं काय, सारखाच!

वपूर्झा /188/Surendra /25112024

" सदेह अस्तित्वाच ओझं ."

"    सदेह अस्तित्वाच ओझं   ." 

          मरण म्हणजे तिरडीवरून नेऊन स्मशानात जाळण, तेराव करून मोकळ होणं असं नाही. ती एक कृती झाली. तुमच्या आक्रोशाची नोंद न घेतली जाण ----हे मरण. अशी किती प्रेत किती परिवारात एका बाजूला पडून असतील, हे प्रत्येकाने पाहावं. त्या मरणाचा प्रत्यय perfectionist ला आला, म्हणजे आपल्या सदेह अस्तित्वाच ओझंही परिवारावर टाकू नये, असं वाटून विचारवंत जीव देत असावेत.

वपूर्झा /188/Surendra /24112024(2)

" राष्ट्रात विचारांचं पीक कस उगवणार? ." आता त्या दिशेने वाटचाल होईल ही आशा.

" राष्ट्रात विचारांचं पीक कस उगवणार?  ." आता त्या दिशेने वाटचाल होईल ही आशा.

          आज संततिनियमनांचं पालन करणारा फक्त बुद्धिजीवी वर्ग आहे. झोपडपट्टीत झुरळ परवडली एवढी पैदास आहे. मुलांचं संगोपन ही बाळंतपणापेक्षा खडतर गोष्ट आहे. ते तप आहे. अपत्याला किमान " रोटी, कपडा, मकान " द्यायला पालक जबाबदार आहेत. हे निर्बुद्ध समाजाला पटवणार सरकार स्वातंत्र्य मिळाल्या पासून देशाला लाभलंच नाही. आपण जसे उघड्यावर, रस्त्यावर झोपतो, तशी आपली असंख्य पोर झोपतील, अशा समाजात, राष्ट्रात विचारांचं पीक कस उगवणार? 

          ध्रुतराष्ट्र जरी आंधळा होता, तरी त्याच्या प्रजेला डोळे होते. इथं कोट्यावधी ध्रुतराष्ट्रावर राज्य करायचं आहे, म्हणजे किती डोळस राज्यकर्ता हवा हे सांगायला हवं का? जन्मान्ध परवडला. सत्ताचं पेलण अशक्य असत. 

वपूर्झा /189/Surendra /24112024

" वृत्ती असली कीं वेळ काढता येतो."

" वृत्ती असली कीं वेळ काढता येतो." 

          एकदा एका प्रश्नाला एक उत्तर दिल कीं संपलं. पण उत्तर मिळालं तरी समाधान मिळत असं नाही. महाभारत, गीता दूर राहू दे. आज तुम्ही आम्ही काय करतो? घरातली एखादी व्यक्ती दीर्घ काळ आजारी असते, तेव्हा आपण वेगळं काय करतो? डॉक्टरांना आपण तेच तेच प्रश्न विचारतो. " Wait and watch " ह्या त्यांच्या उत्तराने आपलं समाधान होत का? संसारातला साथीदार जेव्हा अचानक किंवा दीर्घ आजाराने जातो, तेव्हा त्यांचं आयुष्य संपत आणि मागे राहतो, त्याचा संसार संपतो. त्या अपुऱ्या संसाराची तूट कोणत्या तरी मार्गाने भरून काढण्याची तो केविलवाणी धडपड करतो. "हल्ली आई किंवा बाबा विचित्र वागतात "-- हेच सतत स्वतःच्या संसारात मग्न असलेली मुलं बोलतात. भरून न येणाऱ्या खड्ड्यात आपला बाप किंवा आई जखमी होऊन पडली आहे, हे ते लवकर विसरतात. विधवा आई किंवा विधुर बापाच मानसिक दुःख तर विसराच, पण त्यांच्या शारीरिक व्याधीच नेमक स्वरूप जाणून घ्यायलाही त्यांना सवड नसते. शंका उपस्थित करण्याचं किंवा प्रश्न विचारण्याचा काम काही सेकंदाच असत. प्रश्न निवारण्यासाठी वृत्ती लागते. वृत्ती असली कीं वेळ काढता येतो.

 

वपूर्झा /190/Surendra /23112024

" स्त्री " वपूर्झा / 192/Surendra /22112024

"    स्त्री     "

          जगामध्ये स्त्रियांइतक मत्सरी कुणी नसत, असं समाज जातायेता मानत आलाय. हे जितक्या प्रमाणात खरं आहे तितक्याच प्रमाणात तिच्याइतकी सहनशक्तीही पुरुषांजवळ नसते हेही खरं आहे. स्त्री चिवटही असते अन लवचिकही असते. जेवढी नाजूक तेवढी कठोर. जितकी भावनांशील तितकीच उग्र. अन्याय सहन करण्याची तिचाजवळ अफाट ताकद असते. परिवारात आणि समाजात वावरतांना, ज्या अन्यायांना तिला तोड द्यावं लागत तशा अन्यायांना पुरुष सामोरे जाऊ शकणार नाहीत. तिला निसर्गाने अशी धडवलेली आहे, म्हणूनच ती    बाळंतपणाच्या यातनांना सामोरी जाऊ शकते. बाळंतपण हे जस एका जीवाचा जीवनारंभ असतो तसाच कधी कधी तो जन्मदात्रीचा अंतही असतो. मरणाच्या उंबऱ्याला स्पर्श करून मागे येण्याचं सामर्थ्य पुरुषांजवळ असत का?

वपूर्झा / 192/Surendra /22112024

" सोळावं वय धोक्याचं नाही. "

" सोळावं वय धोक्याचं नाही. " 

          सोळावं वय धोक्याचं नाही. ते वय असत चैतन्याचं. सगळ्या जगावर लोभावणार. जास्तीत जास्त निसर्गाजवळ राहणार. झाड, फुल, झरे, डोंगर, आकाश सगळीकडे झेपावणारे ते वय. बुद्धी आणि तर्क तात्पुरतं बाजूला ठेवणार. ते निखळ चैतन्य असत. म्हणून स्वतःच्या अस्तित्वापासून ते सगळ्या विश्वावर लट्टू असत. अंतरभाय्य  प्रेमाच्या त्या राज्यात बुद्धीला जागा नाही. म्हणूनच कोण कुणाला का आवडतो ह्यावर उत्तर नाही. 

वपूर्झा /Surendra /20112024

आंधळेपण" वपूर्झा 197/Surendra /19112024

" आंधळेपण" वपूर्झा 197/Surendra /19112024

             जड वस्तूंना पण भावना असतात. सगळं विश्व   त्रिगुणात्मक आहे . रजोगुण, तामोगुणं, सत्वगुण. ह्याबाहेर कुणी जाऊ शकत नाही. आयटॅम  मध्ये सुद्धा प्रोटॉन, इलेक्ट्रोन, न्यूट्रॉन, हे तीनच घटक सापडले. वर्षानुवर्षे एखादा दगड एकाच जागी पडून असतो का? तिथे तामोगुणाचा अतिरेक आहे. कुणीतरी तो उचलून लांबवर भिरकावतो. म्हणजे काय करतो? तर स्वतःची रजोगुणाची शक्ती त्याला अर्पण करतो. रजोगुणाचा शेवटचा अंश ज्या स्थानावर संपेल तिथं तो दगड पुन्हा स्थिर होतो. तमोगुण आहे म्हणून आपल्या घरातल फर्निचर आहे तसंच . ती चैतन्याचीच रूप आहेत. आपल्याला कोणत्याही दिव्य शक्तीची गरज नाही. निसर्गाने दिलेल्या दृष्टीचा तरी आपण उपयोग करतो का? गीता दूरच राहिली. सिगारेट, दारू ह्यासारखी व्यसन आपण ध्रुतराष्टारासारखी गुरु करतो आणि धोक्याच्या जाहिराती नजरेसमोर आल्या, म्हणजे गंधारीसारखी पट्टी बांधतो. ह्या व्यसनांपायी कॅन्सर वगैरे होणारी माणसं दुसरी आहेत, आपण नव्हे...... असं समजतो. हेच आंधळेपण. विचारहीनता.

"संसार - आनंदयात्रा " वपूर्झा 198/Surendra /17112024(2)

"संसार - आनंदयात्रा " वपूर्झा 198/Surendra /17112024(2)

          तुम्ही -आम्ही सगळेच भिकाऱ्यासारखे आहोत. संसार हे आपल्याला ओझं वाटतं. आपण ते कायम डोक्यावर घेतो. म्हणून स्वतःची पत्नी, मुलं, नातेबाईक हे सगळं आपल्याला झंझट वाटतं. जीवन ही न मागता लाभलेली पर्वणी आहे. संसाराचा भार घावा तो पालखीसारखा. पालखीतल्या  आराध्य दैवतेच नाव असावं " समर्पण ". त्या पालखीत तुम्ही अहंकाराला जागा दिलीत कीं संसाराच झंझट झालंच. नियतीने तुम्हाला जीवनरथ जन्मापासून बहाल केलाय. आनंदाच्या दिशेने तुम्हाला तो वळवता आला पाहिजे. मैलाच दगड म्हणजे मुक्कामाचं ठिकाण नव्हे. बाणाने दाखवलेली दिशा म्हणजे प्रवासाची समाप्ती नव्हे. ह्या दोन्ही गोष्टी तुम्हाला योग्य मार्ग दाखवतात आणि किती अंतर कापायचं आहे ह्याचा इशारा देतात. म्हणूनच संसाराच गाठोडं पायाशी ठेऊन, त्या गाठोड्यावर उभे राहा. त्यामुळे तुमची उंची वाढेल आणि उंची वाढल्याशिवाय अमर्याद आकाशाच दर्शन होत नाही. एकदाच डोक्यावरच गाठोडं खाली ठेवा. त्यांच्यावर उभे राहा. मोकळा श्वास घ्या, म्हणजे स्वतःच अस्तित्व वगळल्यास सगळ्या दुनियेकडे झंझट म्हणून पाहण्याची कला अवगत होते. कोणत्याही माणसात बदल होईल ही अपेक्षा नको, उपदेश नको, म्हणजे प्रवास " झंझट " न वाटता ती आनंदयात्रा ठरेल.

" एन्ट्री / एक्स्झिट सगळं अज्ञात " वपूर्झा 199/Surendra /17112024

" एन्ट्री / एक्स्झिट सगळं अज्ञात " वपूर्झा 199/Surendra /17112024

          माणसाला नेमक काय हवयं? संपूर्ण आयुष्य संगीतमय करता येणार नाही का?  एखाद्या मैफिलीसारखं रंगवता येणार नाही का? आपल्या जन्मपूर्वी हे जग होतच. आपण मेल्यानंऱही जगाचा कारभार तसाच चालू राहणार आहे. ह्या आवाडव्य रंगमंच्यावर आपली " एन्ट्री " मध्येच केव्हातरी होते                 " एक्स्झिटही ". हे नाटक किती वर्षाचं, ते माहित नाही. चाळीसी, पन्नासी, साठी, सत्तरी..... सगळं अज्ञात. धडधाकट भूमिका मिळणार कीं जन्मानधळेपणा, अपंगत्व, बुद्धीच वरदान लाभणार कीं मतिमंद? भूमिकाही माहित नाही. तरी माणसाचा गर्व, दंभ, लालसा किती सांगावं? कृष्णाने बासरीसहित आपल्याला पाठवले, पण त्या सहा छिद्रातून संगीत जन्माला येत नाही. षडरिपूंचेच अवतार प्रकट होतात. स्वतःला काहीही कमी नाही. स्वास्थ्याला धक्का लागलेला नाही. तरी माणसं संसार सजवू शकत नाहीत.

" प्रेम आणि लग्न " वपूर्झा /200/Surendra /14112024(3)

" प्रेम आणि लग्न   " वपूर्झा /200/Surendra /14112024(3)

          कुणावर तरी प्रेम बसणं. त्यानंतर मनात निर्माण होणारी हुरहूर, त्या पाठोपाठ काहूर ह्या सगळ्या अवस्था डोळ्यासमोर उभ्या राहिल्या. लग्नाला एकच दिशा असते, प्रेमाला अनेक. लग्न केल म्हणजे एकमेकात प्रेम निर्माण होईल ह्या चुकीच्या धारणेवरच समाज उभा आहे. प्रेम हे आकाशाइतकं उत्तुंग आणि विशाल आहे, तर लग्नासंस्था जमिनीला घट्ट धरून उभी आहे. म्हणूनच लग्नानंतर प्रेमाचं नातं निर्माण झालं नाही तर पायाखालची जमीन सरकायला लागते. नैसर्गिक धरणीकंप अधूनमधून होतात, अनेक घराघरातून होणाऱ्या धरणीकंपाची नोंद कुठल्याही वेधशाळेत घेतली जात नाही. त्या जमिनी तिथल्या तिथेच थरथरत राहतात. प्रेम निसर्गाने निर्माण केलंय आणि लग्नसंस्था समाजाने. म्हणूनच अनेक भगिनींच्या पायात समाजाने घातलेल्या बेड्या त्यांना गळ्यात मंगळसूत्र म्हणून बाळगाव्या लागतात. पायातल्याबेड्या थेट गळ्यापर्यंत आल्यावर, न आवडणाऱ्या साथीदाराबरोबर संसार करतांना प्राण कंठाशी का येणार नाहीत? काही काही घरातून ह्या मंगळसूत्राचे गळफास होतात.पण " मरेपर्यंत फाशी " अशी मुक्ती मिळत नाही. प्रेमातून संसार फुलला पाहिजे, त्याऐवजी संसारातून मुलांची पैदास होते आणि त्यालाच आम्ही प्रेम समजून कवटाळत राहतो. प्रेम ही चैतन्याची खूण आहे. ते फुलत आणि वरमाला बनवावी लागते. म्हणून केवळ अंतरपाट दूर केल्याने अंतर मनाचं मिलन होईल ह्याची शास्वती नाही.

" लक्ष्मी आणि ऐपत " वपूर्झा /200/Surendra /14112024(2)

"  लक्ष्मी आणि ऐपत " वपूर्झा /200/Surendra /14112024(2)

          " शुभविवाह " इथंच आम्ही थांबलो आहोत. शुभसंसार ह्याचाशी कितीजणांना कर्तव्य आहे? दोघांपैकी एकाने अरेरावी वाढवायची, दुसऱ्याने सहनशक्ती. आमच्या संसाराला स्वार्थ आणि अहंकार असे दोन उधळलेले अश्व आहेत. कृष्णासारखा सारथी नाही. आधुनिक शोधापैकी " कुंकवाच्या टिकल्यांचा शोध "  ज्याने लावला त्याचा खरंतर सत्कार करायला हवा.       " कुंकू " चित्रपटातील कुंकू म्हणजे त्या समाजातली सौभाग्याची खूण, प्रथम बोटावर घेऊन कपाळावर लावली जात असे. कुंकवाची टिकली कंपासने आखल्याप्रमाणे बोटाने बरोबर गोल काही वेळ तरी आरशासमोर जात होता. त्या काही क्षणात कदाचित आत्मवलोकन करण्यासाठी उसंत मिळत होती. आज ही असली भानगड नाही. पर्स मधून सेकंदात टिकली काढली चिकटवली कीं झालं! स्वतःकडच्या टिकल्या संपल्या कीं मैत्रणीकडून घ्यायच्या. न टिकणाऱ्या वस्तूलाच टिकली म्हणायचं हे " नांदा सौख्यभरे " ह्या आशीर्वादाच विडंबन आहे.

          कसही वागलं तरी चालत, हे एकदा ठरवले कीं झालं. स्वतःचा जीव रमवणं हा मंत्र जोपासला कीं संसाराच तंत्र कोण बघतो? बायकोला यंत्र्यासारखी राबवायची. ती जाते कुठे? नवऱ्याला सोडेल, पण मुलांच्या बेड्या पायात अडकवल्या कीं कुठं पळेल? 

          काही संसार पाहिले कीं वाटतं, हे सुबत्तेच आणि रिकामपणच लक्षण. ह्या सर्व महाभागंना लक्ष्मीचा विनियोग आणखी योग्य कारणासाठी करता आला नसता का? -अर्थात लक्ष्मीबारोबर त्यासाठी सरस्वती प्रसन्न व्हावी लागते. पैशाचा प्रश्न सुटलाकी, आयुष्य खूप सोपं होत, ह्यात वादच नाही, पण तो वाजवी पेक्षा जास्त प्रमाणात चांगला सुटलाकी ही चित्र दिसतात. लक्ष्मी आणि ऐपत ह्यांचा ह्यापेक्षा वेगळा उपमर्द आणखी कोणता असेल? 

"संसारात वेगवेगळी पद नाहीतच. पत्नीपद आणि मातृपद. " वपूर्झा /201/Surendra /14112024

     

"संसारात वेगवेगळी पद नाहीतच. पत्नीपद आणि मातृपद.  " वपूर्झा /201/Surendra /14112024

     सहवासाने प्रेम निर्माण होत -असं सांगणाऱ्या परिवाराला लहानपनापासून सहवास लाभलेल्या बहीणभावांडात प्रेम का नाही, ह्याच उत्तर शोधायची गरजवाटत नाही. टेबल आणि खुर्ची कायम एकमेकांच्चा जवळ असते म्हणून त्यांच्यात प्रेम आहे असं समजायचं का? टेबलाची उंची कायमच खुर्चीपेक्षा  जास्त असते आणि हवी. म्हणून ते पहिल्यापासूनच ',  चढून ' बसलेलं, स्वतःला वरच्या लेवलच मानणार. त्याला खुर्चीच्या यातना समजतील का? खुर्चीची वेगळीच तऱ्हा. खुर्ची हे अहंकाराचच प्रतीक आहे सामान्यताला सामान्य माणसालाही ती कोणता दर्जा देईल ह्याचा भरवसा नाही. ती समाज कंटाकाचाही समाजसेवक बनवते. ह्यातला सेवक शब्दही चुकीचा आहे. मुळच्या हिंसक वृत्तीला खुर्ची राजाश्रय देते आणि विचारवंतांना तिचा सेवक व्हावे लागत. संवेदनाच जाणून घ्यायच्या असतील तर खुर्ची आणि टेबल समान पातळीवर हवीत. पण खुर्ची आणि टेबल हा आहे व्यवहार. समान पातळी म्हटलं कीं भारतीय बैठक हवी. तिसुद्धा समाजात रूढ झालेली आहे. पण पुन्हा भारतीय बैठक म्हणजे समान विचारांची बैठक नव्हे. म्हणूनच संसाराचा प्रवास डबल बेड पासून सुरु होतो आणि टेबल खुर्चीपाशी येऊन थांबतो. डबलबेड आहे म्हणून मन एकरूप होतील का? हे पाहण्याची गरजही कुणाला वाटतं नाही. मंद प्रकाश देणारा नाईट लॅम्प लावायचा. तो स्वच्छ प्रकाशातला पशु दिसेनासा व्हावा म्हणून. म्हणजे " मरेपर्यंत फाशी ", पण सकाळी आयता चहाचा ट्रे समोर करायला पत्नी हयात. कोणत्याही मुलीने स्वप्नाळू राहता कामा नये. कवितेचा छन्द सोडून तिने व्याकरण शिकावं. संसार म्हणजे व्याकरण. व्याकरणात पद कशी चालवावीत हे शिकवतात. संसारात वेगवेगळी पद नाहीतच. पत्नीपद आणि मातृपद.

 

        

" तिसरा उंबरा " वपूर्झा /202/Surendra /13112024

 "  तिसरा उंबरा  " वपूर्झा /202/Surendra /13112024

            घटस्फोटच्या उंबऱ्यापाशी अनेक संसार थांबलेले आहेत. माहेरचा उंबराठा ओलांडतांना मन कितीही कावरबावर झालेलं असलं तरीही दुसरा उंबरा स्वागत करण्याकरिता आतुर झालेला असतो. सासरचा तो उंबरा अनेकजणींना ओलांडता येत नाही. करणं त्यानंतर स्वागत करण्या करीता तिसरा उंबरा नसतो. पुणे -मुंबई शहरात माझ्यासारख्या शिकलेल्या, माझ्याहून देखण्या, योग्य सन्मान मिळाला तर कोणतंही क्षेत्र गाजवणाऱ्या अश्या अनेक गृहिणी, तिसरा उंबरा न लाभल्याने, दुसऱ्या उंबऱ्याच्या आतच, झिजून झिजून आयुष्य घालवतात. पहिला उंबरा ओलांडतांना स्वतःच बळ जास्त वापराव लागत नाही. सगळ्या शरीरात पृथ्वीवरच्या सगळ्या नद्या उतरतात. समुद्राची ओढचं जबरदस्त असते. हा पहिला उंबरा ओलांडला कीं तो त्या क्षणी  " माहेरचा उंबराठा " होतो. नद्या कितीही गोड असल्या तरीही समुद्राच खारेपण त्यांच्यात उतरतच. सगळ्या निसर्गाच माधुर्य चाखत, त्याचा स्वीकार करीत नद्या वाहतात. समुद्र एकाच जागी राहून राहून खारट होतो. सगळ्या नद्याचं माधुर्य लाभुनही त्याचा खारटपणा जात नाही. तरीही, अनेकजणींना ते खारट जहर सोसावं लागत. आयुष्यभर का? तर तो उंबराठा ओलांडल्यावर स्वागत करायला त्यांना मिळत नाही तो तिसरा उंबरा.

वपूर्झा / 205/12112024

शत्रूची व्याख्या काय?

          शतृत्व पैदा होण्यासाठी प्रथम परिचय हवा. त्याच मैत्रीत रूपांतर व्हायला हवं. मग केव्हातरी किरकोळ अपेक्षा पूर्ण झाल्या नाहीत म्हणून, मतभेद किंवा ' अतिपरिचात अवंज्ञा ' असे शत्रूत्वाचे टप्पे असतात. 

***********************************************

प्रेम 

          प्रेम हा मनाचा हुंकार असतो. बुद्धी, तर्क, दूरदृष्टी ह्या गोष्टींना इथे थारा नाही. तो हिशोब झाला. दुकानातली अनावश्यक पण देखणी, मोहात पाडणारी वस्तू पाहताक्षणी ' पॅक करा ' असं आपण म्हणतो तेव्हा ऐपत, त्याहीपेक्षा, ' ह्याची आपल्याला गरज आहे का? ' हा विचार आला कीं संपलं. साध्या वस्तूच्या खरेदीच्या बाबतीत आपण पैसे उधळतो तेव्हा त्यातली साठ टक्के किमत आपल्या टेम्पटेंशनचीं असते.

***********************************************

वपूर्झा / 205/12112024

वपूर्झा -206/सुरेंद्र

विश्वासू ट्रस्टी/वपूर्झा -206/सुरेंद्र /11112024

    स्वतःचा चेहरा ओळखण्यासाठी आरशाची मदत घ्यावी लागते. आरशाईतका विश्वासू ट्रस्टी जगात दुसरा कोणी नाही. आपणही आरसा व्हायचं. त्यात मनाचं प्रतिबिंब पाहायचं. क्रोध, स्पर्धा, हेवा, मत्सर, प्रेम सगळी रूप पहायची. आपण आपल्या मनाचं ट्रस्टी व्हायचं अफरातफर करायची नाही. मग खरं मन प्रकट होत. बायको, मुलगा, आई, बाप सगळी नाती स्पष्ट होतात. कोणी किती जागा अडवली पहायच.

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

विचार म्हणजे तरी नक्की काय? / 

          कितीही विचारी विचारी माणूस म्हटलं तरी एका ठराविक सीमेलीकडे विचार करू शकत नाही. विचार म्हणजे तरी नक्की काय? सत्तर ते ऐशी टक्के माणसं निव्वळ नित्याच आयुष्य जगतात. संपूर्ण दिवसाचा दिनक्रमच तुमच्या हालचाली ठरवतो असं नाही, तर विचारांची दिशाही ठरवतो. सकाळचा चहा, दाढी, आंघोळ, मुंबईच्या माणसांच्या बाबतीत नेहमीची गाडी पकडणं, ह्यासारख्या गोष्टीत विचारांना थाराचं नाही. रीत म्हटली कीं विचारातून मेंदू मुक्त. काहीतरी ' विपरीत ' करायचं असलं म्हणजेच विचार करावा लागतो. काही समस्या सल्लामसलतीने सोडवता येतात. ते सल्ले आपण ऐकतोच असं नाही. ऐकायचं बंधन नसल्यामुळेच आपण सल्ले मागत फिरतो आणि अनेकांचे डोकं उठवतो.. विचारणाऱ्याचा गोंधळ वाढतो. सल्ला देणाऱ्यांचा अहंकार. (वपूर्झा -208)

विश्वासू ट्रस्टी/वपूर्झा -206/सुरेंद्र /11112024

विश्वासू ट्रस्टी/वपूर्झा -206/सुरेंद्र /11112024

    स्वतःचा चेहरा ओळखण्यासाठी आरशाची मदत घ्यावी लागते. आरशाईतका विश्वासू ट्रस्टी जगात दुसरा कोणी नाही. आपणही आरसा व्हायचं. त्यात मनाचं प्रतिबिंब पाहायचं. क्रोध, स्पर्धा, हेवा, मत्सर, प्रेम सगळी रूप पहायची. आपण आपल्या मनाचं ट्रस्टी व्हायचं अफरातफर करायची नाही. मग खरं मन प्रकट होत. बायको, मुलगा, आई, बाप सगळी नाती स्पष्ट होतात. कोणी किती जागा अडवली पहायच.

विचार म्हणजे तरी नक्की काय / वपूर्झा -208

विचार म्हणजे तरी नक्की काय / वपूर्झा -208

          कितीही विचारी विचारी माणूस म्हटलं तरी एका ठराविक सीमेलीकडे विचार करू शकत नाही. विचार म्हणजे तरी नक्की काय? सत्तर ते ऐशी टक्के माणसं निव्वळ नित्याच आयुष्य जगतात. संपूर्ण दिवसाचा दिनक्रमच तुमच्या हालचाली ठरवतो असं नाही, तर विचारांची दिशाही ठरवतो. सकाळचा चहा, दाढी, आंघोळ, मुंबईच्या माणसांच्या बाबतीत नेहमीची गाडी पकडणं, ह्यासारख्या गोष्टीत विचारांना थाराचं नाही. रीत म्हटली कीं विचारातून मेंदू मुक्त. काहीतरी ' विपरीत ' करायचं असलं म्हणजेच विचार करावा लागतो. काही समस्या सल्लामसलतीने सोडवता येतात. ते सल्ले आपण ऐकतोच असं नाही. ऐकायचं बंधन नसल्यामुळेच आपण सल्ले मागत फिरतो आणि अनेकांचे डोकं उठवतो.. विचारणाऱ्याचा गोंधळ वाढतो. सल्ला देणाऱ्यांचा अहंकार.

संसार 10.11.2004

  संसार 10.11.2004

           हा एक कोर्स आहे. न संपणारा अभ्यासक्रम. ह्याच टेक्स्ट रोज बदलणार. रोज परीक्षा द्यायची. ह्याला करिक्युलम नाही, डिग्री नाही. डिप्लोमा नाही, गाईड नाही. आपण एका न संपणाऱ्या कोर्स ला बसलो आहोत. आपण परीक्षकासारखेच एकमेकांशी वागलो तर कस होणार? सगळ्या कुटुंबातून पतीपत्नी परीक्षिकाप्रमाणे एकमेकांची गंमत बघत राहतात. कोण कस चुकत. मग मीही कशी जिरवतो किंवा जिरवते ते पहा. सगळी कडे एकच. आजपासून आपल्यापूरत हे बंद. संसार रोज एक प्रश्नपत्रिका देईल. ऐनवेळी. अगोदर न फुटणारी. ती दोघांनी सोडवायची. ह्याच एका कोर्समध्ये पेपर सोडवतांना कॉपी करायची परवानगी आहे '

     

          आपला प्रत्येक श्वास जसा वर्माणकाळातल्या ताज्या क्षणांशी इमानाने नातं ठेवतो, तितक्याच वृत्ती कोऱ्या ठेऊन, संसारातला प्रत्येक क्षण जोखायचा. भूत, भविष्याची वजन वापरून वर्तमानकाळातला कोणताही क्षण तोलता येत नाही. पाच पंचेंद्रिये आणि ज्ञानेद्रिये हीच मोजमाप.

          Nobody is perfect हे सूत्र मनात हवं. शुद्ध हेतूबाबत कधीच शंका नसावी आणि खूप चांगल चांगल करण्यावागण्याची इच्छा असूनही, मधल्या Steps चुकू शकतात, ह्यावर श्रद्धा असावी.

          Who is wrong ह्याऐवजी What is wrong याचाच शोध घ्यायचं दोधांनी ठरवलंतर तर संसार बहरलाच पाहिजे.

          तुमच्या भाषेत सांगायचं तर, सरळ पायऱ्या चढून शिखर गाठण म्हणजे Who is wrong च्या मळलेल्या पायवाटेवरून जाण.

          What is wrong चा शोध घेणं म्हणजे ट्रॅकिंग अखंड चालो.

(वपूर्झा/व. पु. काळे /208/209)